วิตามินบี (ไทอามีน) คือวิตามินบี 1 มีความสำคัญในการสลายคาร์โบไฮเดรตจากอาหารให้เป็นพลังงานที่ร่างกายต้องการ พบวิตามินบี 1 อาหารจากธรรมชาติได้ใน เม็ลดธัญพืช ถั่วต่างๆ และเนื้อสัตว์ เป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการเผาผลาญกลูโคส และมีหน้าที่สำคัญในการทำงานของเซลล์ประสาท กล้ามเนื้อ และหัวใจ
วิตามินบี 1 หรือที่เรียกว่าไทอามีนเป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย มีคุณสมบัติเป็นวิตามินที่ละลายน้ำได้ เช่นเดียวกับวิตามินบีรวมทั้งหมด วิตามินที่ละลายน้ำได้จะถูกส่งผ่านกระแสเลือด วิตามินที่ละลายน้ำที่ไม่ได้ใช้จะถูกกำจัดในปัสสาวะ
ไทอามีน (วิตามินบี 1) คืออะไร?
ไทอามีน (วิตามินบี 1) เป็นวิตามินที่ละลายน้ำได้ซึ่งใช้ในเกือบทุกเซลล์ในร่างกาย มีหน้าที่สำคัญอย่างยิ่งเกี่ยวข้องกับกระบวนการทางร่างกายหลายอย่าง เช่น มีบทบาทในการหดตัวของกล้ามเนื้อ และการนำสัญญาณประสาท เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้เซลล์ของเราเติบโตและทำงานได้
ร่างกายของเรายังใช้วิตามินบี 1 เพื่อเปลี่ยนสารอาหารให้เป็นพลังงานซึ่งช่วยรักษาการทำงานของสมอง และระบบประสาทให้แข็งแรง มักถูกใช้ร่วมกับวิตามินบีอื่น ๆ ซึ่งประกอบเป็น “วิตามินบีรวม” เพื่อควบคุมการทำงานที่สำคัญของระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบต่อมไร้ท่อ รวมถึงระบบย่อยอาหาร
ร่างกายของเราไม่สามารถผลิตไทอามีนได้ ดังนั้นต้องกินจากอาหารเพื่อป้องกันการขาดไทอามีน โรคที่เกิดจากการขาดไทอามีนคืออะไร? การขาดไทอามีนอาจทำให้เกิดความผิดปกติที่เรียกว่าโรคเหน็บชา ซึ่งโรคเหน็บชานี้สามารถนำไปสู่การสูญเสียกล้ามเนื้อและปัญหาเกี่ยวกับหัวใจ
วิตามินบี 1 อาหารที่พบได้มาจากอะไร
อาหารอะไรที่มีไทอามีน (วิตามินบี 1) เราสามารถหาวิตามินบีตามธรรมชาติที่มีอยู่ในอาหารได้ง่ายๆ ด้านล่างนี้คือแหล่งวิตามินบี 1 อาหารที่ดีที่สุดของไทอามีน ได้แก่
- เนื้อหมู
- ปลา
- ไข่
- ข้าวไม่ขัดสี (ข้าวกล้อง ข้าวไรซ์เบอร์รี ข้าวหอมนิล ข้าวแดง และข้าวเหนียวดำ เป็นต้น)
- ถั่วงอก
- ถั่วเขียว
- ถั่วดำ
- ถั่วเลนทิล
- เมล็ดทานตะวัน
- หน่อไม้ฝรั่ง
- สาหร่าย
- กะหล่ำดาว
- โยเกิร์ต
แม้ว่าผักกับผลไม้ และผลิตภัณฑ์จากนมจะมีไทอามีนไม่สูงนัก แต่ก็กลายเป็นแหล่งวิตามินบี 1 ที่สำคัญได้ เมื่อรับประทานในปริมาณมาก
ไทอามีน (วิตามินบี 1) ไม่เสถียรที่อุณหภูมิสูง ด้วยเหตุนี้การปรุงอาหารจึงลดปริมาณวิตามินบีในอาหาร เพราะไทอามีนละลายในน้ำ ดังนั้นหากปรุงอาหารที่มีวิตามินบีในน้ำแล้วทิ้งน้ำ เราจะได้รับวิตามินบีไม่มากนัก
ประโยชน์ของวิตามินบี 1 (ไทอามีน)
วิตามินบี 1 (ไทอามีน) มีบทบาทสำคัญในการช่วยให้ร่างกายทำงานได้ดี ประโยชน์ที่สำคัญได้แก่
- ระบบประสาท: วิตามินบี 1 ช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนในระบบประสาท สมอง กล้ามเนื้อ หัวใจ กระเพาะอาหาร และลำไส้
- อิเล็กโทรไลต์: นอกจากนี้ยังเกี่ยวข้องกับการไหลของอิเล็กโทรไลต์ เข้าและออกจากเซลล์กล้ามเนื้อและเส้นประสาท
- โรค: ช่วยป้องกันโรคเหน็บชาที่เกี่ยวข้องกับความผิดปกติของหัวใจ เส้นประสาทและระบบย่อยอาหาร
- พลังงาน: ไทอามีนถือเป็นรูปแบบของวิตามินบีที่ละลายน้ำได้ ช่วยเปลี่ยนสิ่งที่เรากินและดื่มเป็นพลังงานหรือกลูโคส
- อวัยวะ: วิตามินบี 1 (ไทอามีน) จำเป็นสำหรับการรักษาตับ ผิวหนัง ผม และดวงตาให้แข็งแรง อีกทั้งยังมีบทบาทในระบบประสาท และจำเป็นสำหรับการทำงานของสมองที่ดี
- ความเครียด: วิตามินบีบางครั้งเรียกว่าวิตามิน “ต่อต้านความเครียด” การขาดพลังงาน อาจส่งผลต่ออารมณ์และแรงจูงใจที่ไม่ดี ดังนั้นวิตามินบีช่วยเพิ่มระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายในช่วงเวลาที่เครียด
อาการขาดไทอามีน (วิตามินบี 1)
ไทอามีนระดับต่ำมีอาการอย่างไร? อาการที่พบได้ทั่วไปการขาดไทอามีน (หรืออาการเหน็บชา) ดังนี้
อาการเริ่มต้นของการขาดวิตามินบี 1 (ไทอามีน) ได้แก่
- เบื่ออาหาร
- น้ำหนักลด
- อ่อนล้า
- เหนื่อยง่าย (อ่อนเพลีย)
- รู้สึกสับสน
- สูญเสียความจำระยะสั้น
อาการภายหลังหากยังขาดวิตามินบี 1 อาจรวมถึง
- รู้สึกเจ็บปวด
- อาการชา
- รู้สึกเสียวซ่า
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง
- การประสานงานไม่ดี
- อารมณ์แปรปรวน
- อาการหงุดหงิด
- อาการซึมเศร้า
- ความจำเสื่อม
ระยะหลังของการขาดวิตามินบี 1 อาจกลายเป็นโรคเหน็บชาได้ ซึ่งรวมถึงโรคเหน็บชาแห้ง โรคเหน็บชาเปียก และกลุ่มอาการเวอร์นิก-คอร์ซาคอฟ
โรคเหน็บชาแห้ง อาจทำให้เกิดปัญหาเส้นประสาทและกล้ามเนื้อ สามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเส้นประสาทส่วนปลาย (polyneuritis) อาการของโรคเหน็บชาอาจรวมถึง
- อาการชาและรู้สึกเสียวซ่าของนิ้วเท้า
- รู้สึกแสบร้อนที่เท้า
- ปวดขากับเป็นตะคริว และสูญเสีญกล้ามเนื้อ (atrophy)
โรคเหน็บชาเปียก เชื่อมโยงกับโรคหลอดเลือดหัวใจ อาการอาจรวมถึง
- อาการบวม
- อัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มขึ้น
- เหงื่อออกง่าย
- หายใจลำบาก
- หัวใจพองโต
- ภาวะหัวใจล้มเหลวซีกขวา
- เสียชีวิตกะทันหัน
กลุ่มอาการเวอร์นิก-คอร์ซาคอฟ อาการอาจรวมถึง
- สูญเสียความทรงจำ
- ความสับสนระหว่างของจริงกับความทรงจำในจินตนาการ
- อาการประสาทหลอน
กินวิตามินบี 1 มากเกินไป มีผลข้างเคียงไหม
ไม่มีระดับที่เป็นพิษของวิตามินบี 1 จากแหล่งอาหาร ในการรับประทานอาหารในปริมาณมาก ร่างกายจะดูดซึมสารอาหารได้ลดน้อยลง ระดับส่วนเกินที่ร่างกายไม่ต้องการ ส่งผลให้มีการขับวิตามินออกทางปัสสาวะภายในไม่กี่ชั่วโมง
